HBO Medical CentarHBO Medical Centar

SPECIJALISTIČKA LEKARSKA ORDINACIJA

ZA HIPERBARIČNU I PODVODNU MEDICINU

HBO MEDICAL CENTER

Prim. dr med. Miodrag Živković

HIPERBARIČNA MEDICINA

  1. O hiperbaričnoj medicini (M. Živković)
  2. Istorijski razvoj hiperbarične fiziologije i medicine (M. Živković)
  3. Transport i fiziologija kiseonika (V.M. Mujović)
  4. Fiziologija transporta kiseonika u uslovima hiperbarične hiperoksije (M. Živković)
  5. Fiziološke osobine kiseonika (M. Živković)
  6. Fiziološke osnove primene HBO (M. Živković)
  7. Fiziološki mehanizmi odbrane organizma od hiperoksije (M. Živković)
  8. Hazard lista – kiseonik (M. Živković, S. Tepić)
  9. Kontraindikacije za primenu HBO (M. Živković)
  10. Hipoksija (M. Pavlović)
  11. Indikacije za kliničku primenu HBO (M. Pavlović)

Reanimacija u hiperbaričnoj komori

Ugljen monoksid (CO) je izrazito toksičan gas bez boje mirisa i ukusa i lakši je od vazduha. Spada u grupu hemijskih zagušljivaca, a izaziva generalnu hipoksiju zbog ireverzibilnog vezivanja s hemoglobinom (Hb) i drugim posrednicima disanja koji sadrže hem kao prostetičnu grupu. Toksični efekat CO nastupa brzo i pri malim koncentracijama.

Ugljen monoksid nastaje u procesu nepotpune oksidacije organskih materija. Jedan od najznačajnijih izvora zagađenja vazduha je izduvni gas motora s unutrašnjim sagorevanjem gde ga može biti od 1-14 vol %, a sledeći veliki zagađivač vazduha je metalurška industrija. U SAD, od ukupne emitirane količine CO u atmosferu, 58 % otpada na izduvne gasove automobila i drugih motora s unutrašnjim sagorevanjem. Od svih smrtnih trovanja, preko 50% su izazvana s CO. Unos u organizam i eliminacija CO vrši se preko pluća, a krajnji toksični učinak je hipoksija koja nastaje zbog stvaranja karbonil jedinjenja koja zauzimaju prostor za vezivanje kiseonika (O2) ili za njegov prenos i iskorištavanje u tkivima i ćelijama. Brzina vezivanja CO za Hb je nešto sporija od vezivanja O2, ali je afinitet Hb za CO veći za 210-220 puta nego za O2, pa CO ima prednost u vezivanju s hemoglobinom čak i kada je prisutan u nesrazmerno manjim količinama u odnosu na kiseonik.

Količine zaposednutog hemoglobina zavise od koncentracije CO u odnosu na koncentraciju O2 i vremena ekspozicije, a izračunava se po Haldenovoj formuli:

COHb/O2Hb = MxPCO/PO2 gde je M-konstanta relativnog afiniteta Hb za CO. Sam toksični učinak CO na organizam zavisi još od vremena ekspozicije i potencirajućih faktora, tojest, od minutnog volumena disanja, mišićnog rada, individualne otpornosti svakog pojedinca, koncentracije CO i inteziteta hipoksije.

Smrtna doza za ljude je 1000-2000 ppm (0.1-0.2 %) ako ekspozicija traje 30 minuta. Kod visokih koncentracija CO u udisanom vazduhu, smrt može nastupiti nakon 1-2 minuta. Maksimalna dopuštena koncentracija (MDK) u industriji iznosi 50 ppm (0.005 %) za 8 časova ekspozicije, a ronilački vazduh ne sme sadržavati više od 10 ppm (0.001 %).

Klinička slika trovanja je netipična. Zbog mogućnosti da niske koncentracije COHb daju bogatu simptomatologiju, a da koncentracije preko 40 % budu asimptomatske, postavljanje dijagnoze je otežano, a time i adekvatno lečenje. Posebno je teško razlikovati trovanje CO i ronilačke incidente jer se i jedno i drugo stanje manifestuje gubitkom svesti pod vodom, opštim teškim stanjem, komom, a mogu biti komplikovani utapljanjem i barotraumatskom gasnom embolijom. Zato na mogućnost trovanja s CO u ronjenju treba misliti i obavezno analizirati ronilački vazduh kod svakog ronilačkog incidenta. Od koncentracije COHb zavisi intezitet hipoksije, a od inteziteta hipoksije zavisi klinička slika, pa se načelno koncentracija COHb u krvi od 10-20 % manifestuje mučninom, glavoboljom i umorom ; od 30 % vrtoglavicom, dezorjentacijom u vremenu i prostoru, malaksalošću i mišićnom slabošću; a od 40-50 % komom, poremećajem rada srca i disanja, decerebracijom i smrću. Kod 18 % otrovanih sreću se komplikacije od strane drugih organskih sistema, a kod 41 % zabeleženi su trajni neurološki ispadi karakteristični za difuznu spongioznu demijelinizaciju mozga.

Terapija izbora je primena hiperbarične oksigenacije (HBO) na apsolutnom pritisku od 3 bara, dva puta dnevno u prvih pet dana. PO2 od 3.0 ATA je neophodan jer je na tako visokom parcijalnom pritisku kiseonika poluživot eliminacije CO 23.5 minuta. Ako ne postoji mogućnost primene hiperbačnog kiseonika treba primeniti udisanje 100 % kiseonika na normalnom pritisku uz poluživot eliminacije CO od 80 minuta. U najgorem slučaju pacijenta treba izneti na čistu atmosferu uz apsolutno mirovanje kada je poluživot eliminacije CO oko 320 minuta. Održavanje ventilacije i rada srca  postiže se primenom klasičnih metoda kardiorespiratorne reanimacije. Ostala terapija je simptomatska. Primer na tabeli: 4a i 4b.

Tabela 4a. Trovanje CO i dimom - stanje pre HBOth

DANI PO2 SaO2 MetHb HbCO UREA KREAT ALT AST LDH CK Th
1     0,42% 0,60% 13,1 190 498 900     konz
2 95,1 96,8 0,60% 0,10% 15,5 275 5750 4840 11000 2373 konz
3     0,40% 0,10% 30,4 379 9370 4000   11070 konz
4                     konz
5         31,9 322 7110 1830   4945 HBO


Tabela 4b. Stanje tokom HBOth

DANI OPIS KLINIČKIH PROMENA GLASGOW SCALA ATA
1 SaO2 pre HBO 87%; posle HBO 92%; stanje svesti: koma 3 1.3
2 SaO2 pre HBO 92%; posle HBO 98%; stanje svesti: reaguje na grube draži i glasan govor 6 1.3
3 Stanje svesti: probudio se iz kome, komunicira gestovima 10 1.3
4 Stanje svesti: govori i hoda 14 1.5
5 Stanje svesti: potpuno svestan i orjentisan 15 1.5
6 Prekinuto HBO lečenje nakon šestog tretmana 1.5
Prethodna strana Sledeća strana